Het schoolrapport van Nederland: dikke onvoldoende voor gelijke ontwikkelingskansen van kinderen

Het Jeugdeducatiefonds bestaat tien jaar. Geen reden voor feest, maar juist voor een stevig gesprek. Een stevig gesprek met Nederland. Want nog steeds groeien honderdduizenden kinderen in ons land op in armoede. Kinderen zonder bed, bril of boeken. Kinderen die het slechter doen op school. En daar betaalt onze samenleving de prijs voor.

We grijpen ons tienjarig jubileum aan om Nederland een spiegel voor te houden, onder andere met ‘Het schoolrapport van Nederland’.

Het schoolrapport van Nederland

Het schoolrapport bestaat uit twee onderdelen:

  • Hoe gaat het met de ontwikkelingskansen van kinderen die in armoede opgroeien?
  • Wat is de werkhouding van Nederland?

Onze conclusie: als het om de toekomst van kinderen in armoede gaat, scoren we als samenleving helaas nog steeds een dikke onvoldoende.

Download het beknopte schoolrapport hieronder. Op de rest van de pagina lichten we het schoolrapport uitgebreider toe.

Download het schoolrapport

Waarom krijgt Nederland een onvoldoende?

Honderdduizenden kinderen in ons land hebben het lastig op school. Niet omdat ze moeilijk leren, maar omdat ze in armoede opgroeien. In 'Het schoolrapport van Nederland' bekijken we de ontwikkelingskansen van kinderen in armoede op basis van tien aandachtspunten. We hebben beoordeeld hoe we als samenleving op deze punten scoren.

1. Elk kind groeit op in een gezin zonder (financiële) stress

Score: onvoldoende. 1 op de 4 basisschoolleerlingen heeft last van stress, vooral door geldgebrek thuis. Dat is een gemiddelde; sommige klassen bestaan bijna volledig uit kinderen die thuis te maken hebben met geldzorgen, geweld of gebrek aan passende zorg. Een stressvolle thuissituatie leidt vaak tot slechtere schoolprestaties.

2. Elk kind kan veilig opgroeien

Score: matig. Er zijn gelukkig veel plekken waar kinderen gewoon buiten kunnen spelen, maar er zijn ook buurten en wijken waar dat niet kan. Daarom worden bijvoorbeeld in het kader van de verlengde schooldag activiteiten aangeboden zodat kinderen in een veilige (school)omgeving kunnen sporten, spelen en dus ontspannen.   

3. Elk kind dat slecht ziet, heeft een bril

Score: onvoldoende. In heel Nederland dragen nu ongeveer 28.000 kinderen geen bril omdat de kosten hiervan voor ouders te hoog zijn. Dat is zorgelijk, want als je niet goed ziet kun je ook niet goed leren.

4. Elk kind dat het nodig heeft, krijgt speltherapie

Score: onvoldoende. Er komen bij het Jeugdeducatiefonds steeds meer zorgaanvragen binnen, bijvoorbeeld voor kinderen met mentale problemen. Door lange wachtlijsten en hoge kosten is bijvoorbeeld speltherapie niet toegankelijk voor álle kinderen. Daardoor komen kinderen niet mee in de klas of komen zelfs thuis te zitten. 

5. Elk kind kan op excursie of schoolreis  

Score: onvoldoende. Veel ouders kunnen de vrijwillige bijdrage niet meer betalen en daardoor hebben scholen niet genoeg budget om met de hele klas op excursie, schoolreis of kamp te gaan. Terwijl het voor kinderen zo belangrijk is om te ontspannen en hun wereld te vergroten.

6. Elk kind heeft een (eigen) bed  

Score: onvoldoende. Kinderen die op de grond slapen, of met hun broertje of zusje een bed delen. Schrijnende situaties die helaas maar al te vaak voorkomen. En wie geen (eigen) bed heeft, doet het slechter op school. Vorig schooljaar vroegen scholen daarom 229 keer een bed of bureau aan voor hun leerlingen.

7. Elk kind zit met een gevulde maag in de klas 

Score: matig. In 2022 merkten we dat leerlingen steeds vaker met honger in de klas zaten. Dankzij het Programma Schoolmaaltijden krijgen nu circa 385.000 kinderen ontbijt, fruit en/of lunch op school. Maar nog steeds zijn er kinderen bij wie er thuis te weinig eten is. En op een lege maag kun je niet leren.

8. Elk kind heeft een bevoegde leerkracht voor de klas 

Score: onvoldoende. Scholen waar veel kinderen zitten die opgroeien in armoede hebben vaak moeite om goede, bevoegde leerkrachten te werven. Dat komt doordat de werkdruk op deze scholen hoger is dan op andere scholen. Terwijl juist op deze scholen een goede leerkracht het verschil kan maken.

9. Elk kind heeft een fiets

Score: onvoldoende. Je denkt misschien dat in fietsland Nederland ieder kind wel een fiets heeft, maar niets is minder waar. Vorig schooljaar kregen wij ruim 3.000 aanvragen voor een fiets binnen. Of voor fietsreparaties, fietsverlichting of schoolfietsen, zodat kinderen op school kunnen oefenen voor het fietsexamen.

10. Elk kind dat niet zelf naar school kan, krijgt leerlingenvervoer

Score: onvoldoende. Zo'n 72.000 kinderen, vaak met een beperking, zijn de dupe van de aanhoudende problemen in het leerlingenvervoer. Ze worden te laat of te vroeg opgehaald. 1 op de 5 kinderen wordt zelfs helemaal niet opgehaald voor de heen- of terugreis. Zo krijgen zij niet het onderwijs waar zij recht op hebben.

De werkhouding van Nederland

1. Vertrouwen in ouders

Score: matig. Er bestaan veel vooroordelen over ouders die weinig geld hebben. ‘Ze moeten gewoon harder werken.’ Of: ‘Ze geven hun kind te weinig aandacht.’ In werkelijkheid werken veel (alleenstaande) ouders keihard, maar vaak op onmogelijke tijden en voor een laag loon. Bijvoorbeeld omdat ze schoonmaken buiten kantoortijden. Of ze hebben meerdere banen om maar genoeg te verdienen voor hun gezin. Bovendien geeft armoede stress: halen ze het eind van de maand wel? Tijd dat de samenleving het beeld van deze ouders bijstelt.

2. Vertrouwen in school

Score: voldoende. Scholen hebben een unieke positie in het signaleren van armoede: leerkrachten zien leerlingen dagelijks, spreken hun ouders en komen soms letterlijk achter de voordeur. Bovendien is de school voor gezinnen een vertrouwde plek. Dat maakt van de basisschool dé aangewezen plek om de ontwikkelingskansen van kinderen te vergroten. Hier is Nederland zich voldoende van bewust. Maar als we écht een verschil willen maken, moeten we veel meer in deze kinderen investeren. Doen we dat niet, dan creëren we vandaag de mensen in armoede van morgen.

Het Grootste 10 Minutengesprek van Nederland

Hoe maken we als samenleving van die onvoldoende een cijfer waar Nederland trots op kan zijn? Tijd voor een stevig gesprek! Op donderdag 19 juni 2025 markeren we het tienjarig bestaan van het Jeugdeducatiefonds in TivoliVredenburg in Utrecht, met het Grootste 10 Minutengesprek van Nederland. Tijdens dit besloten evenement gaan we met inspirerende sprekers op zoek naar oplossingen. Dagvoorzitter Sosha Duysker leidt ons langs de verhalen van onder andere schrijver Abdelkader Benali, onze directeur Hans Spekman, en bevlogen schoolleiders, gemeenten en bedrijven.

Help mee als particulier, gemeente of bedrijf

Om kinderen in armoede een fijne toekomst te geven, hebben we jouw steun nodig. Help je mee? Word nu donateur van het Jeugdeducatiefonds. Wil je het Jeugdeducatiefonds steunen met je bedrijf, fonds of stichting? Of werk je bij een gemeente en ben je op zoek naar effectieve manieren om kinderarmoede aan te pakken? Jouw hulp is onmisbaar. Samen zorgen we dat álle kinderen in Nederland zich maximaal kunnen ontwikkelen. 

Bekijk hoe jij kunt helpen

Lied 'Ik sta nooit alleen'

Ter gelegenheid van ons tienjarig bestaan hebben we in samenwerking met Tjeerd Oosterhuis en musicalster Vajèn van den Bosch, ambassaseur van het Jeugdeducatiefonds, een lied uitgebracht: ‘Ik sta nooit alleen’. Het lied is gezongen door Vajèn en vijf leerlingen van scholen die bij het Jeugdeducatiefonds zijn aangesloten. Met dit lied brengen we een ode aan alle leerkrachten die zich, dag in dag uit, inzetten om hun leerlingen gelijke ontwikkelingskansen te bieden. Het bevat ook een krachtige boodschap voor leerlingen: jij staat er nooit alleen voor, ook als je ouders het financieel minder goed hebben. 

Lees meer
De basisschool is dé plek waar ongelijkheid zichtbaar is en aan te pakken is. Alleen als we daar ingrijpen, kunnen we kinderen een stevige basis geven voor een stabiele financiële toekomst.
Hans Spekman, directeur Jeugdeducatiefonds

In de media

🔗  Voorpagina AD  en een artikel van schooldirecteur Oriana Pattinama (alleen voor abonnees) 
🔗  In het Radio 1 journaal lichtte Hans Spekman de punten uit het rapport verder toe
🔗  De NOS maakte daar ook een online artikel van
🔗 Na interview met Goedemorgen Nederland vertelden ook Sander de Kramer en Kim Putters wat zij zien in de praktijk

Dit vind je misschien ook interessant

22 mei 2025

Nederland krijgt een onvoldoende voor gelijke ontwikkelingskansen

Het Jeugdeducatiefonds bestaat tien jaar. Wij grijpen ons jubileum aan om Nederland een spiegel voor te houden met ‘Het schoolrapport van Nederland’. De boodschap: we zakken voor gelijke ontwikkelingskansen. 

Lees meer

13 mei 2025

Jeugdeducatiefondslied speciaal voor leerlingen en leerkrachten

We zijn supertrots: ter gelegenheid van ons tienjarig bestaan hebben we in samenwerking met Tjeerd Oosterhuis en onze ambassadeur musicalster Vajèn van den Bosch een eigen lied uitgebracht. ‘Ik sta nooit alleen’ is gezongen door Vajèn en vijf leerlingen van scholen die verbonden zijn aan het Jeugdeducatiefonds. Er is ook een speciaal lespakket voor scholen bij ontwikkeld.

Lees meer

28 maart 2025

6.000 kinderen naar ARTIS met de natuurweetjes-bus

Voor een groeiend aantal kinderen is een educatieve excursie niet meer vanzelfsprekend. Dankzij een bijzondere samenwerking tussen Uber, ARTIS en het Jeugdeducatiefonds kunnen jaarlijks 6.000 leerlingen naar ARTIS met de speciale natuurweetjes-bus. Daar ontdekken ze spelenderwijs de wereld van natuur, dieren en onze planeet. 

Lees meer

18 februari 2025

De Zorgbank: extra zorg voor kinderen

Samen met OHRA en Nationale-Nederlanden (NN) gaan we van start met de Zorgbank, een tweejarige pilot op zeven basisscholen in Arnhem. De scholen krijgen een zorgbudget dat ze kunnen gebruiken om kinderen en gezinnen te voorzien van bijvoorbeeld tandheelkundige zorg, fysiotherapie en traumaverwerking.

Lees meer

28 januari 2025

Gratis oogmetingen en kinderbrillen

De komende tijd krijgen 500 leerlingen op hun school een gratis oogmeting. Wie een bril nodig heeft, krijgt die ook gratis. Het gaat om een pilot die we samen met Kinderhulp, optometristen van Easee, onderzoekers van het ErasmusMC en zorgverzekeraar DSW uitvoeren.   

Lees meer

20 november 2024

Brugfunctionaris hoort in onderwijs-cao

Op scholen met een brugfunctionaris wordt meer tijd besteed aan de talentontwikkeling van leerlingen en krijgen leerlingen en gezinnen sneller de juiste hulp . Dat blijkt uit onderzoek van Education Lab NL in opdracht van het Jeugdeducatiefonds. Wij pleiten er daarom voor de brugfunctionaris op te nemen in de onderwijs-cao.

Lees meer